Lịch Sử Hình Thành Đảo Phú Quốc
Đảo Phú Quốc, hòn đảo lớn nhất Việt Nam, nằm ở cực tây nam của đất nước, là một phần của tỉnh Kiên Giang. Với lịch sử phong phú và đa dạng, Phú Quốc đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển quan trọng, từ thời kỳ khai hoang ban đầu đến việc trở thành một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất Việt Nam. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá hành trình hình thành và phát triển của đảo Phú Quốc qua các thời kỳ.
Thời Kỳ Khai Hoang Sớm Nhất
Lịch sử của Phú Quốc bắt đầu từ thời kỳ Văn hóa Óc Eo, một nền văn hóa cổ đại ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, tồn tại từ thế kỷ thứ nhất đến thế kỷ thứ bảy sau Công nguyên. Các khám phá khảo cổ học cho thấy rằng con người đã có mặt ở Phú Quốc từ rất sớm, với nhiều dấu tích của văn hóa Óc Eo được tìm thấy trên đảo. Tuy nhiên, không có dấu hiệu của sự hiện diện người Khmer trong giai đoạn này.Thời Kỳ Mạc Cửu
Năm 1671, một người Hoa tên Mạc Cửu (Mạc Kính Cửu), quê ở Lôi Châu, tỉnh Quảng Đông, đã dẫn đầu một đoàn thuyền gồm gia đình, binh sĩ và sĩ phu khoảng 400 người rời khỏi Phúc Kiến để tìm kiếm cơ hội mới ở vùng biển phương Nam. Sau nhiều ngày lênh đênh trên biển, đoàn người của Mạc Cửu đã đặt chân lên một vùng đất hoang trong vịnh Thái Lan. Tuy nhiên, khi biết vùng đất này thuộc ảnh hưởng của Chân Lạp, họ đã tìm đường đến Oudong để xin tị nạn. Lúc đó, nội bộ Chân Lạp đang có loạn, và Mạc Cửu đã gặp Nặc Ông Thu (Ang Sur – Jayajettha III) để hợp tác cho đến năm 1681.Trong năm 1680, Mạc Cửu đã thành lập nhiều ấp rải rác từ Vũng Thơm, Trủng Kè, Cần Vọt, Rạch Giá, Hà Tiên, và Cà Mau. Những khu định cư này nhanh chóng trở thành các thương cảng quan trọng, với các thôn ấp nằm sát mé biển, thuận tiện cho việc giao thương bằng ghe thuyền, và các khu vực cao hơn dọc theo Giang Thành, sông Cái Lớn, sông Gành Hào, Ông Đốc để canh tác. Mạc Cửu cũng lập ra 7 sòng bạc dọc bờ biển, trong đó có Mán Khảm, Phú Quốc, Long Kỳ, Sài Mạt, Cần Bột, Linh Quỳnh và Hương Úc. Thủ phủ của ông đặt tại Mán Khảm (Hà Tiên), và khu vực này đã phát triển thành một lãnh địa thịnh vượng mang tên Căn Khẩu Quốc.
Thời Kỳ Phong Kiến
Năm 1708, Mạc Cửu đã dâng Phú Quốc cho chúa Nguyễn Phúc Chu, đánh dấu sự kiện quan trọng khi Phú Quốc chính thức trở thành một phần lãnh thổ của Việt Nam. Năm 1714, chúa Nguyễn phong Mạc Cửu làm Tổng binh cai quản Phú Quốc. Dưới thời cai trị của Mạc Cửu, hòn đảo phát triển mạnh mẽ về kinh tế, trở thành trung tâm thương mại và đóng tàu quan trọng.
Trong thời kỳ phong kiến, Phú Quốc thuộc trấn Hà Tiên, cùng với Long Xuyên và Kiên Giang là các huyện. Đến năm 1825, nhà Nguyễn lập phủ An Biên để cai quản Hà Tiên, Rạch Giá và Long Xuyên. Năm 1836, địa bạ tổng Phú Quốc được thành lập với 10 thôn, trong đó An Thới là thôn đông dân nhất. Phú Quốc lúc đó thuộc huyện Hà Châu, tỉnh Hà Tiên trong hệ thống hành chính Nam Kỳ lục tỉnh.
Thời Kỳ Pháp Thuộc
Năm 1867, sau khi thực dân Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ, Phú Quốc trở thành một tổng thuộc hạt Hà Tiên. Ngày 25 tháng 5 năm 1874, Pháp thành lập hạt Phú Quốc, bao gồm các đảo nằm trong khu vực từ 100°Đ đến 102°Đ và từ 9°B đến 11°30’B. Đồng thời, Pháp còn mở cảng Dương Đông cho tàu thuyền các nước vào buôn bán. Tuy nhiên, chỉ một năm sau, vào ngày 16 tháng 6 năm 1875, hạt Phú Quốc bị giải thể và tái lập tổng thuộc hạt Hà Tiên, gồm 5 thôn: Lạc Hiệp, An Thới, Dương Đông, Hàm Ninh, Phú Dự.Thời kỳ Pháp thuộc đã để lại nhiều dấu ấn về văn hóa, kiến trúc và hệ thống hành chính trên đảo Phú Quốc. Các công trình kiến trúc của người Pháp vẫn còn tồn tại đến ngày nay, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam và Pháp.
Thời Kỳ Chiến Tranh Thế Giới Thứ Hai
Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản đã chiếm Phú Quốc vào năm 1945. Sau khi Nhật Bản đầu hàng, Pháp tái chiếm Phú Quốc vào năm 1953. Trong thời kỳ này, hòn đảo trở thành một phần của chiến trường chống lại thực dân Pháp và sau đó là Mỹ.Thời Kỳ Sau Thống Nhất
Sau chiến thắng thống nhất đất nước vào năm 1975, Phú Quốc trở thành một huyện thuộc tỉnh Kiên Giang. Tuy nhiên, vào tháng 5 năm 1975, binh lính Khmer Đỏ của Campuchia đã xâm chiếm đảo Phú Quốc. Mặc dù Việt Nam đã tái chiếm đảo ngay sau đó, sự việc này đã làm leo thang căng thẳng biên giới.Năm 1993, Phú Quốc được công nhận là khu du lịch quốc gia, mở ra tiềm năng phát triển du lịch mạnh mẽ. Nhà tù Phú Quốc, từng là một trong những nhà tù lớn nhất ở miền Nam Việt Nam, đã được công nhận là di tích lịch sử vào năm 1993, trở thành một biểu tượng buồn về lịch sử gần đây của hòn đảo.
Thời Kỳ Hiện Đại
Ngày 9 tháng 12 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết số 1109/NQ-UBTVQH14 thành lập thành phố Phú Quốc và các phường thuộc thành phố Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang. Đây là bước phát triển mới trong quá trình hiện đại hóa và phát triển kinh tế – xã hội của hòn đảo.Hiện nay, Phú Quốc không chỉ là một điểm đến du lịch nổi tiếng với những bãi biển đẹp và hệ thống dịch vụ du lịch hiện đại, mà còn là một biểu tượng của sự phát triển kinh tế và văn hóa của Việt Nam. Với lịch sử phong phú và đa dạng, Phú Quốc tiếp tục là một phần quan trọng của di sản văn hóa và lịch sử Việt Nam.
Tóm lại, lịch sử hình thành đảo Phú Quốc là một câu chuyện dài với nhiều giai đoạn phát triển quan trọng, từ thời kỳ khai hoang ban đầu đến việc trở thành một trong những điểm du lịch hàng đầu của Việt Nam. Những dấu ấn lịch sử đã để lại trên hòn đảo này không chỉ là những trang sử đáng nhớ mà còn là nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ của Phú Quốc trong tương lai.
