Trong khi đa số nhà khoa học khẳng định than đá hình thành từ thực vật tiền sử, một giả thuyết gây tranh cãi cho rằng nguồn gốc thực sự của "vàng đen" có thể đến từ... không gian.


(Ảnh minh họa: Thiên thạch chứa carbon rơi xuống Trái Đất cổ đại - Nguồn: NASA)
Các nhà khoa học đang kết hợp:

(Ảnh: Mô hình 3D quá trình hình thành than theo hai giả thuyết - Nguồn: Science Direct)
Tác động thực tiễn:
Việc xác định nguồn gốc than sẽ giúp:

THUYẾT PHỔ BIẾN: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH TỪ THỰC VẬT
Theo quan điểm chính thống:- Giai đoạn than bùn: Thực vật chết tích tụ ở đầm lầy
- Biến đổi địa chất: Trải qua 4 giai đoạn chính:
- Than nâu (lignit)
- Than bán bitum
- Than bitum
- Than anthracit
- Bằng chứng: Các hóa thạch thực vật được bảo quản nguyên vẹn trong các mỏ than
NHỮNG ĐIỂM BẤT HỢP LÝ KHIẾN GIỚI KHOA HỌC BỐI RỐI
- Niên đại mâu thuẫn:
- Than cổ nhất tại Trung Quốc hình thành 600 triệu năm trước (kỷ Ediacara)
- Trong khi thực vật có mạch chỉ xuất hiện 306 triệu năm trước
- Địa điểm bất thường:
- Các mỏ than khổng lồ ở Sơn Tây, Thiểm Tây nằm ở khu vực từng được xác định không có điều kiện hình thành đầm lầy than bùn
- Cấu trúc đặc biệt:
- Các lớp đá mạch (gangue) xen kẽ trong mỏ than cho thấy dấu hiệu của quá trình vận chuyển bằng nước chứ không phải tích tụ tại chỗ
GIẢ THUYẾT GÂY SỐC: THAN ĐÁ ĐẾN TỪ KHÔNG GIAN
Nhóm các nhà địa chất học phản biện đưa ra lập luận:- Vật chất hữu cơ ngoài vũ trụ: Các hợp chất carbon phức tạp đã tồn tại từ 1.1 tỷ năm sau Big Bang
- Cơ chế hình thành: Thiên thạch mang vật liệu hữu cơ rơi xuống Trái Đất cổ đại, tích tụ thành các mỏ than dưới tác động địa chất
- Bằng chứng gián tiếp: Sự hiện diện của iridium (nguyên tố vũ trụ hiếm) trong một số mỏ than

(Ảnh minh họa: Thiên thạch chứa carbon rơi xuống Trái Đất cổ đại - Nguồn: NASA)
CUỘC TRANH LUẬN CHƯA CÓ HỒI KẾT
- Ủng hộ thuyết truyền thống:
"Cấu trúc vi mô của than hoàn toàn trùng khớp với mô thực vật hóa thạch" - GS. Michael Stephen, ĐH Oxford - Phe ủng hộ nguồn gốc vũ trụ:
"Chúng tôi đã tìm thấy fullerene (phân tử carbon vũ trụ) trong các mỏ than cổ nhất" - TS. Elena Petrovna, Viện Địa chất Nga
Các nhà khoa học đang kết hợp:
- Phân tích đồng vị carbon
- Lập bản đồ gene vi khuẩn cổ đại
- Nghiên cứu thiên thạch carbonaceous
"Dù kết quả thế nào, câu chuyện về than đá đang viết lại lịch sử Trái Đất theo cách bất ngờ nhất" - Tạp chí Nature Geoscience

(Ảnh: Mô hình 3D quá trình hình thành than theo hai giả thuyết - Nguồn: Science Direct)
Tác động thực tiễn:
Việc xác định nguồn gốc than sẽ giúp:
- Dự đoán chính xác hơn trữ lượng than toàn cầu
- Phát triển công nghệ khai thác bền vững
- Tìm kiếm nguồn năng lượng hóa thạch trên các hành tinh khác